Answer:
Ang ritwal
1. Ang Ritwal Bilang Pinag-ugatan ng Dula Ang dula ay umusbong dahil sa masidhing pangangailangan ng tao tulad ng pagkain. Nagsimula ang mga sayaw at ritwal na katulad ng paggaya ng tao sa patak ng uylan noong sila’y nangangailangan ng tubig mula sa langit upang mabasa ang lupa’t umusbong ang mga pananim, katulad ng panggagaya ng mga mag-asawang hindi magka-anak sa mga mag-asawang may anak (fertility dance ritual). Sa mga sayawritwal na ito nag-ugat ang sining ng ating dula. Ang mga ito ay naglalarawan at nagsasalaysay ng iba’t ibang aspekto ng pangaraw-araw na kabuhayan at kultura ng bawat tribo. Maaaring ang mga ito’y nauukol sa pag-ibig, kamatayan, pakikidigma, pag-aani ng palay o paggaya sa mga kilos o galaw ng mga hayop (Casanova, 2001). Bawat tribong kinabibilangan sa ating bansa ay may kani-kaniyang ritwal na ginagawa ngunit nakabatay pa rin ang mga ito sa klima, sa anyo ng lupang pinagtatamnan, o sa estado ng lipunan. Katulad ng gayeph ng Subanen (bulong), hinaklaran ng Bukdinon (pag-aani), kadal iwas ng T’boli (panggagagad ng isang unggoy), khenlusong ng Subanen (panggagagad sa ibon) at langka-baluang ng Tausug (parehas ng ginagawa ng kadal iwas). At dahil may ibang mga ritwal na tungkol sa panggagad sa isang hayop o bagay, binansagan itong mimesis ni Aristotle na siyang pinakakaluluwa ng dula na ang ibig sabihin ay imitasyon. Bukod sa mga nabanggit ay umusbong din ang iba pang anyo ng dula sa Filipinas tulad ng balak ng Cebu (suyuan), balitaw bayak ng Maranao (pag-ibig), pamamanhikan at dalling-dalling ng mga Taga-Tausug. Ang lahat ng mga ito ay pawang pumapaksa sa pag-ibig at suyuan ng lalake at babae. Dito pa lamang ay may nagaganap nang dula – mayroong nagaganap na pag-uusap ng magkabilang panig ngunit sa paraan ng pagkumpas at paggalaw. Ang klasikal na ideya ng impersonasyon ay mababanaag kapag sumasamba sila sa mga anito o dili kaya’y sa isang mahikong pinaniniwalaang nagtataglay ng pambihirang kapangyarihan. Upang maging mabisa ang isang ritwal na kailangang matugunan ng anito at kailangang mayroong babaylang namumuno sa kanila. Mas pinagtutuunang pansin ng mga nakararaming tribo sa ating bansa ang ritwal ng pasasalamat sa masaganang ani at matinding pananampalataya. Ang iba pang nilikha ay sinasamba rin ng ating mga ninuno. Sa madaling salita, ito’y isang Animismo at ito rin ang unang relihiyong natutuhan ng tao sa ating bansa. Masasabi ko ring isang uri ng pakikipagdayalogo ang mga unang tao, babaylan sa mga diwata at anito. Ang ritwal ay isang dayalogo at dahil ito ay may pag-uusap, ito ay isang dula. Isa sa mga pagsasaliw na ginagawa sa mga ritwal ay ang bulong na nagmula pa sa Luzon. Layunin ng mga bulong na maitaboy ang mga masasamang espiritu at manawagan naman sa mga mabubuting espiritu. Kultura nating mga Pilipino ang magsabi ng tabi tabi po sa kung ano ang madadaanan natin lalo na kapag sa punso.
